Bạch mao căn

Bạch mao căn hay còn được dân gian gọi là cỏ tranh có tên khoa học là Imperata cylindrica Beauv. Là loài thực vật thuộc họ lúa, vị ngọt, mang tính hàn, hoa có vị ngọt, tính ôn.
Bạch mao căn là loài có thân rễ chắc khỏe, sống lâu năm và mang một sức sống mạnh mẽ, dẻo dai. Chúng là loài mọc hoang trên khắp nước ta, lá cây thẳng đứng, phiến lá xanh sậm. Rễ có mặt ngoài màu trắng hoặc vàng nhạt, nhiều đốt, mang nhiều vẩy và lá con, chạy dọc bề mặt rễ là những nếp nhăn song song.

Theo những phân tích về hóa học hữu cơ thì trong rễ của bạch mao căn ( cỏ tranh) có chứa hàm lượng glucoza, fuctoza và axit hữa cơ.
Theo những nhiên cứu từ Đông y thì chúng có vị ngọt, tính hàn; vào ba kinh Túc thái âm Tỳ, Túc dương minh Vị, Thủ thiếu âm Tâm; tác dụng trù phục nhiệt (nhiệt tàng bên trong), lợi tiểu, tiêu ứ huyệt. Dùng để trị các bệnh nội tiết tiểu khó, đái ra máu, thổ huyết, mau cam.
Khi sử dụng Bạch mao căn làm thuốc thì chú ý không dùng phần rễ nổi bên trên mặt đất mà chỉ sử dụng phần rễ dưới mặt đất, tuốt sạch, bỏ bẹ, lá, rễ con, thái nhỏ. Chỉ từ rễ cỏ tranh tùy vào cách bào chế cũng như mục đích chữa bệnh mà lại có những tên gọi khác nhau. Rễ tươi, rửa sạch, thái nhỏ thì có tên sinh mao căn. Rễ cỏ tranh tẩm ẩm cho mềm rồi cắt đoạn, phơi khô, được gọi bạch mao căn. Bạch mao căn cho chảo sao cho chuyển sang màu đen, bỏ ra phơi tới khô thì lại được mao căn thán.
Một số bài thuốc từ loại dược thảo này:
– Thông tiểu tiện: Bạch mao căn 30g, râu ngô 30g, hoa cúc 5g, bông mã đề 25g. Thái nhỏ tất cả các vị thuốc rồi trộn dều. Hàng ngày cân 50g chè này pha cùng với 1 lít nước, uống trong ngày thành nhiều lần vào những lúc khát. Trẻ em ở độ tuổi tủ 6-14 tuổi mỗi ngày chỉ dùng khoảng 25g pha cùng nửa lít nước và cũng uống theo cách ở trên
– Phổi nóng, hen suyễn, khó thở: CHỉ cần 50g bạch mao căn sắc với nước, uống lúc nóng sau ăn cơm.
– Thổ huyết, nục huyết ( Bị nôn ra máu, chảy máu mũi): Rễ cỏ tranh tươi 40g, hoa chuối (bi chuối) 40g, thái nhỏ tất cả sắc với nước uông thành nhiều lần trong ngày.
– Đái ra máu:
+ Bạch mao căn 20g, khương thán ( đốt dừng thành than) 12g, sắc thật kỹ với nước, trong quá trình uống có thẻ thêm chút mật ong vào để dễ uống hơn.
+ Bạch mao căn 30g, lá huyết dụ 12g, bông mã đề 20g sắc với nước, uống trong ngày.
– Chữa nấc, ợ hơi ngược do bị nóng từ trong (nhiệt ách): Rễ cỏ tranh 12g, cát căn ( còn gọi là sắn dây) 12g, sắc uống.
– Mát gan:
+ Sinh mao căn 150g, bạch anh tươi 50g, thịt lợn nạc thái mỏng 150g, nêm gia vị vừa đủ. Đun tổ hợp dược liệu trên đến nhừ, ngày ăn một lần. Ăn liên tục trong khoảng từ 10-15 ngày.
+ Sinh mao căn 200g, sắc cùng 700ml nước, dun to lửa tới sôi rồi đun lửa nhỏ khoảng 7-10 phút, lọc bã lấy nước uống trong ngày thay chè. Liệu trình trong khoảng từ 10-15 ngày.

Chú ý: Phụ nữ mang thai và người hư hỏa không nên dùng dược thảo này.